आरती विज्ञान: जाने कैसे करें आरती, पंच तत्वों से सम्पन्न है आरती

Worldwide Views: 49
1 0
Spread the love

Read Time:4 Minute, 16 Second

🩸 #आरती_विज्ञान 🩸

      जगत पांच तत्त्वों से निर्मित है - वही पांच तत्त्व  हर रुप में समा ये हैं - फिर वे चाहे पांच कर्मेन्द्रिय हों - या पांच ज्ञानेन्द्रिय- या अंतःकरण पंचक - तन्मात्रा पंचक - या ईश्वर कोटि रुप पांच देव आदि --  वहीं आरती भी उन पांच तत्त्वों से अछूती नहीं ---

       जगत निर्माण में आत्मा से आकाश - आकाश से वायु से अग्नि - अग्नि से जल - और जल से पृथ्वी की व्युत्पत्ति का क्रम है - यही क्रम ईश्वर आराधन रुप आरती का भी है -- 

   आरती में पर्दा खुलते ही सर्वप्रथम आत्मस्वरूप ईश्वर को देखते हैं -- उसके पश्चात् आत्मा से प्रथम उत्पन्न आकाश के शब्द गुण रूप शंख को फूंका जाता है -- फिर दूसरे तत्त्व वायु का प्रतीक चंवर ढुलता है या वस्त्र से इस क्रिया का प्रदर्शन होता है -- पुनः तीसरे तत्त्व अग्नि व धूप से आरती होती है -- इसके अनन्तर चौथा तत्त्व जल का प्रदर्शन कुंभारती व जल युक्त शंख के रूप में होता है -- अंत में पांचवें तत्त्व पृथ्वी का प्रदर्शन अर्चक अपनी अंगुली अंगुष्ठादि अंगों द्वारा मुद्राऐं दिखाता हुआ करता है या उसके स्थान पर हाथ जोडता है -- पश्चात् इस प्रक्रिया का विलोम है ---

      अब प्रश्न है कि आरती को कैसे और कितनी बार घुमाएं ---

         जिस देवता की आरती करने चलें -- उसी देवता का बीजमंत्र- स्नान स्थाली  - नीराजन स्थाली  - घण्टिका  - और जल कमण्डलु आदि पात्रों पर चन्दन आदि से लिखना चाहिए-- फिर आरती के द्वारा भी उसी बीजमंत्र को देव प्रतिमा के सामने बनाना चाहिए-- यदि कोई व्यक्ति तत्तद देवताओं के विभिन्न बीजमंत्रों का ज्ञान न रखता हो तो सर्व वेदों के बीजभूत प्रणव ऊँकार को ही लिखना चाहिए अर्थात् आरती को ऐसे घुमाना चाहिए कि ऊँ वर्ण की आकृति उस दीपक द्वारा बन जाये ----

      शास्त्र में जिस देवता की जितनी संख्या लिखी हो - उतनी बार ही आरती घुमानी चाहिए  - जैसे भगवान विष्णु आदित्यों में परिगणित होने के कारण द्वादशात्मा माने गये हैं - इसलिए उनकी तिथि भी द्वादशी है और मंत्र भी द्वादशाक्षर है अतः विष्णु की आरती में बारह आवर्तन आवश्यक है ---

     सूर्य सप्त रश्मि है - सात रंग कि विभिन्न किरणों वाले - सात घोडों से युक्त रथ में सवार - सप्तमी तिथि का अधिष्ठाता हैं -- सूर्य आरती में सात बार बीजमंत्र उद्धार करना आवश्यक है ---

     दुर्गा की नव संख्या प्रसिद्ध है - नवमी तिथि है - नवाक्षर मंत्र है अतः नौ बार आरती का आवर्तन होना चाहिए-- एकादश रुद्र हैं अथवा शिव जी चतुर्थी तिथि के अधिष्ठाता है - अतः ११ या १४ आवर्तन आवश्यक हैं  -- गणेश जी चतुर्थी तिथि के अधिष्ठाता हैं - इसलिए चार आवर्तन होना चाहिए  --- 

   इसी प्रकार मंत्र संख्या या तिथि आदि के अनुरोध से अन्यान्य देवताओं के लिए भी कल्पना कर लेनी चाहिए  --
    अथवा सभी देवताओ के लिए सात बार भी साधारणतया किया जाता है - जिस में चरणों में चार बार  - नाभी में दो बार और मुख पर एक बार फिर सर्वांग पर सात बार आरती करें -----

                 🚩 हर हर महादेव 🚩
Happy
Happy
0 %
Sad
Sad
0 %
Excited
Excited
0 %
Sleepy
Sleepy
0 %
Angry
Angry
0 %
Surprise
Surprise
0 %

Spread the love
  • Related Posts

    મુંબઈ સહિત ભારતભરમાં 15 ઓગસ્ટ ની ઉજવણી:ગૌરાંગ નાયક, દેવેન વકીલ, ડૉ રાજેશ ભોજક સહિત સમાજના વિવિધ અગ્રણીઓ આ ઉજવણીમાં દેશભક્તિના રંગે રંગાયા

    Spread the love

    Spread the love          મુંબઈ સહિત ભારતભરમાં 15 ઓગસ્ટ ની ઉજવણી:ગૌરાંગ નાયક, દેવેન વકીલ, રાજેશ ભોજક સહિત સમાજ ના વિવિધ અગ્રણીઓ આ ઉજવણી માં દેશભક્તિના રંગે રંગાયા.નાયક ભોજક વ્યાસ સમાજ પણ વર્ષોથી…


    Spread the love

    15ਅਗਸਤ2025 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਪੁਲਿਸ ਲਾਈਨ ਸੰਗਰੂਰ ਵਿਖੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ।

    Spread the love

    Spread the love          15ਅਗਸਤ2025 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਪੁਲਿਸ ਲਾਈਨ ਸੰਗਰੂਰ ਵਿਖੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਮਾਨਯੋਗ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਪੰਜਾਬ ਸ੍ਰੀ ਸੰਜੀਵ ਅਰੋੜਾ ਵੱਲੋ ਤਿਰੰਗਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਦੀ ਰਸਮ…


    Spread the love

    Average Rating

    5 Star
    0%
    4 Star
    0%
    3 Star
    0%
    2 Star
    0%
    1 Star
    0%

    Leave a Reply

    Your email address will not be published. Required fields are marked *

    You Missed

    મુંબઈ સહિત ભારતભરમાં 15 ઓગસ્ટ ની ઉજવણી:ગૌરાંગ નાયક, દેવેન વકીલ, ડૉ રાજેશ ભોજક સહિત સમાજના વિવિધ અગ્રણીઓ આ ઉજવણીમાં દેશભક્તિના રંગે રંગાયા

    મુંબઈ  સહિત ભારતભરમાં 15 ઓગસ્ટ ની ઉજવણી:ગૌરાંગ નાયક, દેવેન વકીલ, ડૉ રાજેશ ભોજક સહિત સમાજના વિવિધ અગ્રણીઓ આ ઉજવણીમાં દેશભક્તિના રંગે રંગાયા

    15ਅਗਸਤ2025 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਪੁਲਿਸ ਲਾਈਨ ਸੰਗਰੂਰ ਵਿਖੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ।

    15ਅਗਸਤ2025 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਪੁਲਿਸ ਲਾਈਨ ਸੰਗਰੂਰ ਵਿਖੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ।

    કૃષ્ણ પરમ આનંદ છે: ગુરુદેવ શ્રી શ્રી રવિ શંકર કહે છે…દરેક આનંદની શોધમાં ઈશ્વર જ સર્વસ્વ છે..

    કૃષ્ણ પરમ આનંદ છે: ગુરુદેવ શ્રી શ્રી રવિ શંકર કહે છે…દરેક આનંદની શોધમાં ઈશ્વર જ સર્વસ્વ છે..

    Full Paisa Vasool Sale at SMART Bazaar – Big Savings for Every Corner of Your Home

    Full Paisa Vasool Sale at SMART Bazaar – Big Savings for Every Corner of Your Home

    रक्तदान महाअभियान में किया जाएगा एक लाख यूनिट रक्तदान:१७ अगस्त को ब्रह्माकुमारी संस्था बनाएगी विश्व रिकॉर्ड

    रक्तदान महाअभियान में किया जाएगा एक लाख यूनिट रक्तदान:१७ अगस्त को ब्रह्माकुमारी संस्था बनाएगी विश्व रिकॉर्ड

    तिरंगा यात्रा से देशभक्ति तथा नशमुक्ति से देश का विकास-एसडीएम:ब्रह्माकुमारीज से निकली तिरंगा यात्रा और नशामुक्ति साईकिल रैली

    तिरंगा यात्रा से देशभक्ति तथा नशमुक्ति से देश का विकास-एसडीएम:ब्रह्माकुमारीज से निकली तिरंगा यात्रा और नशामुक्ति साईकिल रैली