Dr Rajesh
0
0
કાંદિવલી નો ઇતિહાસ જાણો છો??
કાંદિવલી (જેને કાંદિવલી અથવા કાંદિવલી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે) મુંબઈ, મહારાષ્ટ્રનું એક ઉત્તરીય ઉપનગર છે, જેનો ઇતિહાસ ખૂબ જ સમૃદ્ધ અને બહુ-સાંસ્કૃતિક છે. નીચે કાંદિવલીના ઇતિહાસની વિગતવાર માહિતી આપવામાં આવી છે, જે વેબ સંદર્ભો અને ઉપલબ્ધ માહિતી પર આધારિત છે:કાંદિવલીનો ઇતિહાસપ્રાચીન અને પૂર્વ-ઐતિહાસિક સમયપથ્થર યુગની શરૂઆત: કાંદિવલી વિસ્તારમાંથી મળેલા પુરાતન શોધો (આર્ટિફેક્ટ્સ) સૂચવે છે કે આ વિસ્તાર પથ્થર યુગથી વસવાટ ધરાવે છે. આ શોધોમાં પ્રાચીન ઉપકરણો અને સાધનોનો સમાવેશ થાય છે, જે આ વિસ્તારના ઐતિહાસિક મહત્ત્વને દર્શાવે છે.
નામનું મૂળ: કાંદિવલીનું નામ પૂર્વમાં “ખાંડોલી” (Khandolee) તરીકે ઓળખાતું હતું, જેનું નામ પૂર્વ ભારતીય ગામ “કોન્ડોલીમ” (Condolim) પરથી પડ્યું હતું. બ્રિટિશ રેકોર્ડ્સ અનુસાર, “વલી” (vali) સાથે અંત થતાં નામો આ વિસ્તારની નાની ટેકરીઓ વચ્ચેની ખીણો (valleys) ને દર્શાવે છે.
16મી સદી અને પોર્ટુગીઝ સમય16મી સદીમાં, કાંદિવલી ઘણાં નાનાં ગામોનો સમૂહ હતું, જેમાં કાંદિવલી (જેને કાંદોલ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવતું હતું), બુંદરપાખાડી કોલીવાડા, અને ચારકોપનો સમાવેશ થતો હતો. આ ગામોમાં મુખ્યત્વે સ્થાનિક કોલી, ભંડારી, અને પૂર્વ ભારતીય (East Indian) સમુદાયો રહેતા હતા, જે મુંબઈના મૂળ રહેવાસીઓ તરીકે ઓળખાય છે.
પોર્ટુગીઝ શાસન દરમિયાન, આ વિસ્તારનું નામ બદલીને “કોન્ડોલીમ” રાખવામાં આવ્યું હતું. આ સમયે કાંદિવલી મુખ્યત્વે ખેતી અને માછીમારી પર આધારિત હતું.
17મીથી 19મી સદી: ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક વિકાસચર્ચ અને મંદિરો: 1630માં બનેલું ચર્ચ ઓફ અવર લેડી ઓફ એસમ્પશન (M.G. રોડ પર આવેલું) મુંબઈના સૌથી જૂના ચર્ચોમાંનું એક હતું, જે પૂર્વ ભારતીય સમુદાયના ધાર્મિક મહત્ત્વને દર્શાવે છે. આ ચર્ચ પાછળથી તોડી પાડવામાં આવ્યું અને નવું બાંધકામ કરવામાં આવ્યું.
શંકર મંદિરનું તળાવ ગણેશ ચતુર્થી દરમિયાન વિસર્જન માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે, અને શ્રી કરસંગલી આકુર્લી માતા (વારાહી માતા મંદિર), જે 150 વર્ષ જૂનું છે, શંકર લેન પર આવેલું છે. હોલી ક્રોસ ચેપલ (1907માં બનેલું) બુંદરપાખાડી કોલીવાડામાં આવેલું છે, જે 400 વર્ષથી વધુ જૂનું માછીમાર ગામ છે.
મલાડ સ્ટોન: 1860થી 1930 દરમિયાન, કાંદિવલી અને મલાડની આસપાસની ખાણોમાંથી મળતા “મલાડ સ્ટોન”નો ઉપયોગ મુંબઈના ઐતિહાસિક બાંધકામો જેવા કે ડેવિડ સાસૂન લાઇબ્રેરી, બોમ્બે હાઉસ, અને વેસ્ટર્ન રેલવે બિલ્ડિંગ (ચર્ચગેટ) માટે થયો હતો. પરણ નામની ટેકરીમાંથી આ પથ્થરો ખોદવામાં આવતા હતા, અને બોમ્બે બેકબેની રીક્લેમેશન પ્રોજેક્ટ માટે પણ ઉપયોગ થયો હતો.
20મી સદી: ઔદ્યોગિક અને રહેણાંક વિકાસરેલવે સ્ટેશન: કાંદિવલી રેલવે સ્ટેશન 1907માં બન્યું, જે તે સમયે ખાંડોલી તરીકે ઓળખાતું હતું. આ સ્ટેશન મુખ્યત્વે ખાણોમાંથી પથ્થરો અને માટીના પરિવહન માટે બનાવવામાં આવ્યું હતું, જે બોમ્બે બેકબેની રીક્લેમેશન માટે વપરાયા. આ સ્ટેશન આજે પણ મુંબઈની વેસ્ટર્ન રેલવે લાઇન પર એક વ્યસ્ત સ્ટેશન છે.
ઔદ્યોગિક વિકાસ: પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ પછી, મુંબઈમાં ઔદ્યોગિક તકોનો વિસ્ફોટ થયો, જેના કારણે ગુજરાતી વેપારીઓ અને ઉદ્યોગપતિઓએ કાંદિવલીમાં સ્થાયી થવાનું શરૂ કર્યું. આ વિસ્તારની સ્વચ્છ પાણી, ફળદ્રુપ જમીન, અને ઠંડું વાતાવરણ આકર્ષક હતું. 1940-50ના દાયકા સુધી કાંદિવલી મુખ્યત્વે ખેતીવાડી વિસ્તાર હતો, પરંતુ પછી ઔદ્યોગિક અને રહેણાંક વિકાસ ઝડપથી થયો.
વસાહતો અને વસ્તી: 1900ના દાયકામાં પ્લેગના કારણે બાંદ્રાથી ફોન્સેકા પરિવારો કાંદિવલીમાં સ્થળાંતર કરીને આકુર્લી અને પછી પોઈસરમાં સ્થાયી થયા. આ સમયે ગુજરાતી વસાહતોની સંખ્યા મૂળ મરાઠી વસ્તીને વટાવી ગઈ. આજે કાંદિવલીમાં મરાઠી, કોલી, ગુજરાતી, પૂર્વ ભારતીય, અને દાઉદી બોહરા મુસ્લિમ સમુદાયોનો મોટો હિસ્સો છે.
આધુનિક સમય: શહેરીકરણ અને વિકાસરહેણાંક અને વ્યાપારી વિકાસ: 20મી સદીના ઉત્તરાર્ધથી કાંદિવલી એક ઔદ્યોગિક અને રહેણાંક કેન્દ્ર તરીકે ઉભરી આવ્યું. મહિન્દ્રા એન્ડ મહિન્દ્રાનો 63 એકરનો પ્લાન્ટ અને આકુર્લી ઇન્ડસ્ટ્રીયલ એસ્ટેટ, ચારકોપ ઇન્ડસ્ટ્રીયલ એસ્ટેટ જેવા ઔદ્યોગિક સંકુલોએ આ વિસ્તારને આર્થિક રીતે મજબૂત બનાવ્યો.
આધુનિક ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર: કાંદિવલી હવે વેસ્ટર્ન એક્સપ્રેસ હાઇવે, એસ.વી. રોડ, અને લિંક રોડ દ્વારા સારી રીતે જોડાયેલું છે. મુંબઈ મેટ્રોની લાઇન 2 (કાંદિવલી વેસ્ટ અને દહાણુકરવાડી) અને લાઇન 7 (પોઈસર અને આકુર્લી)એ આ વિસ્તારની કનેક્ટિવિટીને વધુ સુધારી છે.
રહેણાંક હોટસ્પોટ: આજે કાંદિવલી એક ઝડપથી વિકસતું રહેણાંક હબ છે, જ્યાં હાઉસ ઓફ હિરાનંદાની જેવા બિલ્ડરો દ્વારા આધુનિક ટાઉનશિપ્સ અને હાઇ-રાઇઝ બિલ્ડિંગ્સ બનાવવામાં આવી રહ્યાં છે. આ વિસ્તારમાં શાળાઓ (જેમ કે ઠાકુર કોલેજ ઓફ એન્જિનિયરિંગ), હોસ્પિટલો (શતાબ્દી હોસ્પિટલ, ઓસ્કર હોસ્પિટલ), અને શોપિંગ મોલ્સ (ગ્રોવેલ્સ મોલ, રઘુલીલા મોલ) જેવી સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે.
સાંસ્કૃતિક વૈવિધ્ય: કાંદિવલીમાં ગુજરાતી, મરાઠી, કોલી, પૂર્વ ભારતીય, અને દાઉદી બોહરા સમુદાયોનો સમન્વય જોવા મળે છે. દાઉદી બોહરા સમુદાય લગભગ 60 વર્ષ પહેલાં બદરી એપાર્ટમેન્ટ્સમાં સ્થાયી થયો હતો.
સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક મહત્ત્વધાર્મિક સ્થળો: કાંદિવલીમાં કાલા હનુમાન મંદિર (M.G. રોડ) અને શ્રીજી મંદિર (મથુરદાસ રોડ) જેવાં ધાર્મિક સ્થળો રોજના શતબ્દીઓ દરમિયાન ભક્તોને આકર્ષે છે.
રમતગમત અને મનોરંજન: સ્પોર્ટ્સ ઓથોરિટી ઓફ ઇન્ડિયાનું ટ્રેનિંગ ગ્રાઉન્ડ કાંદિવલીમાં આવેલું છે, જ્યાં મહિન્દ્રા યુનાઇટેડ ફૂટબોલ ટીમ અને અન્ય ટીમો પ્રેક્ટિસ કરે છે. સચિન તેંડુલકર જીમખાના (મહાવીર નગર) પણ આ વિસ્તારનું એક મહત્ત્વનું લેન્ડમાર્ક છે.
સ્થાનિક અખબાર: નાઇબરહૂડ ટાઇમ્સ, કાંદિવલી ઇસ્ટનું સાપ્તાહિક સમુદાય અખબાર, 2011માં અરુણ ડી’સોઝા દ્વારા શરૂ કરવામાં આવ્યું, જે સ્થાનિક મુદ્દાઓ અને ઘટનાઓને આવરે છે.
આજનો કાંદિવલીરિયલ એસ્ટેટ: કાંદિવલી આજે મુંબઈનું એક મહત્ત્વનું રહેણાંક અને ઔદ્યોગિક હબ છે, જ્યાં 2 BHK અને 3 BHK એપાર્ટમેન્ટ્સની માંગ ઊંચી છે. સરેરાશ ભાવ રૂ. 14,909 પ્રતિ ચોરસ ફૂટ (2024ના આંકડા) છે, અને ભાડા રૂ. 7,500થી રૂ. 75,000 સુધીની રેન્જમાં છે.
ચેલેન્જિસ: ઝડપી શહેરીકરણને કારણે ટ્રાફિક, ઓવરપોપ્યુલેશન, અને પાર્કિંગની સમસ્યાઓ છે. જો કે, મેટ્રો અને અન્ય ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ્સ આ સમસ્યાઓને ઘટાડવામાં મદદ કરી રહ્યાં છે.
સારાંશકાંદિવલીનો ઇતિહાસ પથ્થર યુગથી શરૂ થઈને આધુનિક રહેણાંક અને ઔદ્યોગિક હબ સુધીની યાત્રા દર્શાવે છે. પૂર્વ ભારતીય, કોલી, ગુજરાતી, અને અન્ય સમુદાયોના સમન્વયથી આ વિસ્તાર સાંસ્કૃતિક રીતે સમૃદ્ધ બન્યો છે. ખેતીવાડી અને માછીમારીથી શરૂ થયેલો આ વિસ્તાર આજે મુંબઈના ઝડપથી વિકસતા ઉપનગરોમાંનું એક છે, જે ઉત્તમ કનેક્ટિવિટી, આધુનિક સુવિધાઓ, અને ઐતિહાસિક વારસાનું સંગમ ધરાવે છે.
_ડૉ રાજેશ ભોજક
સિનિયર પત્રકાર
rcb1239@yahoo.com
9327771150
9537771150
